Literatuur

Kansenongelijkheid voor kinderen neemt toe in het Nederlandse onderwijs. Hoe ziet dit eruit, wat zijn oorzaken en wat kunnen we eraan doen? / De Wit, Kloprogge, van den Hurk en Timmermans i.s.m. het OWRS-netwerk in mei 2021 – 17 p.

In deze notitie gaat het specifiek over de jonge kinderen van woonwagenbewoners, Roma en Sinti (afgekort WRS).

Zesde evaluatie Nederland over Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden, Raad van Europa: landenrapportage 2019 aan de Tweede Kamer, inclusief Romanes, Roma & Sinti.

Bevat veel opmerkingen over de relatie met onderwijs.

VN rapporteur anti-racisme en discriminatie, inclusief bezoek aan Nederland.

Bevat een passage over Sinti en Roma en woonwagenbewoners, onderwijs (p. 16).

Onderwijspositie Roma meisjes: Handhaven en investeren in vertrouwen /  Jolanthe van der Ree. In: Ingrado Magazine, nr. 18 (december 2012). – p. 22-23

Een artikel over een succesaanpak in Groningen voor schoolverzuim. Het artikel beschrijft hoe onderwijs en leerplicht samenwerken.

Roma en schoolverzuim / C. van der Veen, M.C. de Jonge, S. van Oorspronk en K. Curie. Utrecht: Trimbos-Instituut, 2012. 102 p.

Aan de orde komt de situatie (waar, waarom en wat te doen) van schoolverzuim en -uitval bij Roma-meisjes in het voortgezet onderwijs in Nederland.

Sinti/Roma onderwijsassistent in het basisonderwijs: modeltraject / E. Miltenburg. ’s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2008.
19 p.

Van 2005-2008 is het project Sinti/Roma onderwijsassistent in het basisonderwijs uitgevoerd. Doel van dit project was om onderwijs aan Roma- en Sinti-kinderen te bevorderen en als bijkomend doel de deelnemers aan het project te begeleiden naar een functie als gediplomeerd onderwijsassistent. Daarnaast wil het project ook een voorbeeldaanpak zijn, die op meerdere plaatsen voor Roma- en Sinti-jongeren kan worden toegepast in het kader van opleidings- en arbeidstoeleidingstrajecten. Het in deze notitie geschetste modeltraject is voor dit laatste doel gemaakt.

Poster Stap voor Stap: Roma-jongeren naar school in het VO

Poster (2008) met informatie over het opzetten van een onderwijsprogramma voor Roma jongeren in het VO. De informatie is gebaseerd op ervaringen met Roma-jongeren op het Sondervickcollege in Veldhoven.

Roma, Sinti en woonwagenbewoners: succesfactoren en knelpunten op het gebied van arbeidstoeleiding. ’s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2006. 22 p.

Inventarisatie van knelpunten en succesfactoren op het gebied van onderwijs en arbeidstoeleiding/werk van Roma, Sinti en woonwagenbewoners.

OWWZ in beeld. ’s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2006. 43 p.

Aan de hand van een kort historisch overzicht en beschrijvingen van een aantal owwz-projecten wordt het belang van specifieke aandacht voor onderwijs aan woonwagen- en zigeunerkinderen beschreven.

Een wereld te winnen / Wilbert Seuren, Jan Simons. ’s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2003. 51 p.

Publicatie (alleen digitaal beschikbaar) met achtergrondinformatie over woonwagen- en zigeunerkinderen, het belang van vve, hun positie in het basis- en voortgezet onderwijs en de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt.

Sinti scholen zich voor onderwijs: evaluatie van het project Opleiding Sinti tot Onderwijsassistent 2005 – 2010, ’s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2011.

Tussen 2005 en 2010 is in een aantal gemeenten in Noord-Brabant en Limburg het project Opleiding Sinti tot Onderwijsassistent in het basisonderwijs/peuterspeelzaal uitgevoerd. Vijf jaar na de start van het project wordt in dit rapport de balans opgemaakt.

Als niet kan wat moet, moet wat kan / Y. van der Ree, A. van de Hurk, R. Timmermans. ’s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2001. 77 p.

Bevat handreikingen en tips ter bestrijding van het schoolverzuim onder woonwagen- en zigeunerkinderen. Verzuim komt onder deze groep kinderen meer dan gemiddeld voor. Onder meer als gevolg van het reizen van de ouders en het feit dat er binnen deze groep geen onderwijstraditie is. Het boek belicht de verschillende manieren waarop gemeenten met het verzuimprobleem kunnen omgaan met als doel een bijdrage te leveren aan de verbetering van de onderwijskansen van woonwagen- en zigeunerkinderen.

Kostwinning van Sinti en Roma, Toen en Nu! / Een productie van het Pastoraat Woonwagenbewoners, Sinti en Roma in Nederland (PWN) / Uitgave: Stichting Media PWN / Lente 2020

Levenswerkboek over werkgelegenheid.

De geschiedenis van de Roma in Europa / Stichting PROM / januari 2021

Het eerste Roma stripboek in het Nederlands.

Met liefde en respect redden we het / Een productie van het Pastoraat Woonwagenbewoners, Sinti en Roma in Nederland (PWN) / Uitgave: Stichting Media PWN / april 2019

Levenswerkboek van een jong Roma gezin.

Het verleden is nog zo dichtbij / Een productie van het Pastoraat Woonwagenbewoners, Sinti en Roma in Nederland (PWN) / Uitgave: Stichting Media PWN / mei 2018

Een levenswerkboek van drie Sintivrouwen.

Toen, nu en dan? / Een productie van het Pastoraat Woonwagenbewoners, Sinti en Roma in Nederland (PWN) / Uitgave: Stichting Media PWN / augustus 2017

Een levenswerkboek van drie dertigers onder de Roma.

Werken aan de toekomst / Een productie van het Pastoraat Woonwagenbewoners, Sinti en Roma in Nederland (PWN) / Uitgave: Stichting Media PWN / maart 2019

Een levenswerkboek van drie dertigers onder de Sintivrouwen.

Monitor Sociale Inclusie (meting 4) / R. van Leeuwen, L.A.J. Koster, M.R.P.J.R.S. van San, P. van Wensveen, P. Jorna. Rotterdam: Risbo BV / Erasmus Universiteit Rotterdam,  april 2020

Derde vervolgmeting naar de woon- en leefomstandigheden Roma en Sinti in Nederland.

Een verkennend onderzoek naar centrale belangenbehartiging voor Roma en Sinti / E. Smits-van Waesberghe, J. Asmoredjo, M. Out. Utrecht: Verwey-Jonker Instituut, maart 2020

Dit rapport bevat een inventarisatie naar meningen binnen twee gemeenschappen. Het doel was om inzichtelijk te maken of er belangstelling is voor landelijke belangenbehartiging en vertegenwoordiging voor Sinti en Roma.

Duurzame oplossingen voor Roma kinderen, die slachtoffer zijn van criminele uitbuiting / lara de Witte. – Defence for Children – ECPAT en Leger des Heils, november 2018

Dit rapport gaat over een onderzoek gedaan naar de bescherming van deze alleenstaande rondreizende kinderen. Zij zijn vermoedelijke slachtoffers van criminele uitbuiting.

Monitor Sociale Inclusie: meting 3 / Y. Seidler,  A. van den Heerik, M. van San, J. de Boom & P. Jorna. Rotterdam: Risbo BV / Erasmus Universiteit Rotterdam,  februari 2018

Tweede vervolgmeting naar de woon- en leefomstandigheden van Roma en Sinti in Nederland.

Download het rapport (pdf)

Europa en zijn Roma. In: Justitiële Verkenningen – Jrg. 40, nr. 5 (november) 2014

Publicatie over Roma en Sinti, een themanummer van het tijdschrift Justitiële Verkenningen (december 2014).

Monitor Inclusie: Nulmeting: Ervaringen en opvattingen van Roma, Sinti en professionals over de sociale inclusie van Roma en Sinti op de domeinen onderwijs, arbeid, wonen, gezondheid en veiligheid. Utrecht: Movisie, 2013

Deze monitor is uitgevoerd door MOVISIE in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De monitor geeft een beeld van de situatie van mensen met een Sinti en Roma achtergrond in Nederland.

De aanpak van multi-problematiek bij gezinnen met een Roma-achtergrond / Henk Sollie, Vina Wijkhuijs, Walter Hilhorst, Ronald van der Wal, Nicolien Kop. Den Haag: Boom Lemma uitgevers, 2013. ISBN 978-90-5931-943-1

Dit onderzoeksrapport beoogt professionals van kennis te voorzien waarmee zij hun inzet bij de aanpak van (multi-)problematiek binnen gezinnen met een Roma-achtergrond in een juiste context kunnen plaatsen. Kennis waardoor gereflecteerd kan worden op zowel het eigen handelen jegens betreffende gezinnen, als het eigen handelen richting betrokken ketenpartners.

Woonwagenbewoners in Nederland 2011. Rapport Inspectie Leefomgeving en Transport  / W. Vos, W. Waardenburg. BMC onderzoek, 2012. 27 pagina’s

Dit onderzoek is bedoeld om een actueel beeld te schetsen van woonwagenbewoners.

Staatloosheid onder Roma in Nederland  / Rosita Usmany,
Tilburg : Wetenschapswinkel, 2010

Aanleiding voor het onderzoek naar staatloosheid onder Roma in Nederland is de afwijzende uitspraak van het Europese Hof in 2007 betreffende een mevrouw, woonachtig in Den Bosch, geboren in het voormalig Joegoslavië in 1964. Ze staat – net zoals veel Roma – niet ingeschreven in het gemeenteregister.

Rituelen rond ziekte en dood bij Roma en Sinti / Pieter van Abshoven. In: Pallium, tijdschrift voor palliatieve zorg, november 2006

Roma en Sinti in Nederland: factsheet van het NPRD (Nationaal Platform voor overleg en samenwerking tegen racisme en discriminatie)

Beknopte informatie over de (historische) achtergronden en de maatschappelijke positie van Roma en Sinti in Nederland.

Monitor racisme & extreem-rechts: Roma en Sinti, Peter R. Rodrigues en Maaike Matelski. Amsterdam: Anne Frank Stichting / Universiteit Leiden, 2003. 63 p. ISBN: 90-72972-92-7

De woonwagencultuur als immaterieel erfgoed: “Onze kinderen moeten toch ergens heen”  DUIC 2016

Beleidskader gemeentelijk woonwagen- enstandplaatsenbeleid, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Den Haag: juli 2018

Dit beleidskader gaat over het woonwagen- en standplaatsenbeleid. Het kader heeft betrekking op standplaatsen voor woonwagens voor mensen die zich van generatie op generatie als woonwagenbewoner hebben gemanifesteerd, of ze op dit moment daadwerkelijk in een woonwagen wonen is niet van belang. Hieronder vallen Roma, Sinti, ‘reizigers’ en rondreizende kermisexploitanten en circusartiesten.

Sociale Inclusie (2024)
Monitor Sociale Inclusie (meting 5): Vierde vervolgmeting naar de woon- en leefomstandigheden Sinti en Roma in Nederland  – Utrecht: Labyrinth onderzoek & advies, 2023 – 165 p.

De verschillende groepen Sinti en Roma in Nederland ervaren heel veel discriminatie in diverse aspecten van hun leven, en daarin is sinds 2013 nog weinig veranderd. Dit wordt inmiddels wel meer erkend door de instanties, zo blijkt uit de Monitor Sociale Inclusie van onderzoeksinstituten Risbo en Labyrinth, in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het volledige rapport is hieronder te downloaden. De resultaten van de Monitor Sociale Inclusie 2023 zijn besproken met mensen uit verschillende Sinti en Roma gemeenschappen. De uitkomsten van deze gesprekken zijn in een aparte oplegger genoteerd. De oplegger is ook hieronder te downloaden.

Voortgezet onderwijs (2015)
Onderwijs aan kinderen van woonwagenbewoners, Roma en Sinti: Monitor 2013-2014 / Ria Timmermans. – ‘s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2015 – 33 p.

In het monitorrapport zijn de verschillen in de onderwijsdeelname in het voortgezet onderwijs, knelpunten en succesvolle aanpakken beschreven.

Primair onderwijs (2012, 2014 en 2016)

Onderwijs aan kinderen van woonwagenbewoners, Roma en Sinti: Monitor 2012 – 2013 / Ria Timmermans. – ’s-Hertogenbosch : KPC Groep, 2014. – 40 p.
In deze monitor is zowel aandacht besteed aan schoolbeleid en -visie, als aan factoren die cruciaal zijn voor de onderwijsdeelname van deze leerlingen. De monitor bevat ook de inventarisaties van prestaties (cito scores op het terrein van taal en rekenen). Er is zowel een kwantitatief deel (geïnventariseerde cijfers) als een kwalitatief deel (bespreking en interpretatie van de verkregen gegevens in een of meerdere overleggen met betrokkenen).

Onderwijs aan kinderen van woonwagenbewoners, Roma en Sinti: Monitor 2010 – 2011 / Ria Timmermans – ’s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2012
In deze monitor komen zowel resultaten van het kwantitatieve deel van de monitor (zowel op school- als leerlingniveau) als kwalitatieve resultaten van de OWRS monitor aan bod.

Schoolloopbaansysteem (SLS)

Schoolloopbaangegevens WWZ-leerlingen: totaalrapport 2005-2006 / M. Kalee, R. Timmermans. – ‘s-Hertogenbosch: KPC Groep, 2005 . – 53 p., tabn.
In dit rapport wordt verslag gedaan van de schoolloopbaangegevens van woonwagen- en zigeunerkinderen in Nederland over het schooljaar 2005-2006. De gegevens zijn verzameld in het kader van de evaluatie van de projecten Onderwijs aan woonwagen- en zigeunerkinderen.

Schoolloopbaangegevens WWZ-leerlingen. Totaalrapport 2001-2002 / R. Timmermans, M. Kalee, 2003. – 60 p.
In dit rapport wordt verslag gedaan van de schoolloopbaangegevens van woonwagen- en zigeunerkinderen in Nederland over het schooljaar 2001-2002. De gegevens zijn verzameld in het kader van de evaluatie van de projecten Onderwijs aan woonwagen- en zigeunerkinderen.

Onderwijsdeelname van woonwagen- en zigeunerkinderen in de 20e eeuw: Een trendstudie. – Ria Timmermans,
Astrid van den Hurk, 2001. – 94 p.
Deze trendstudie is een analyse van de monitoring gegevens die in de voorgaande twee decennia zijn verzameld met betrekking tot de onderwijspositie van woonwagen- en zigeunerkinderen.

Rapport Fundamental Rights 2021

Update ontwikkelingen in Nederland mbt Roma, Sinti en Woonwagenbewoners/Reizigers.
FRA: Jaarboek Fundamentele Rechten in Europa, Chapter 3 (pagina 22-33, bijlage p.144)

Rapport Implicaties van COVID-19 op Roma en reizigersgemeenschappen

Deze FRA Bulletin gaat nader in op de COVID-19 realiteit in Nederland, met de nadruk op onderwijs; werkgelegenheid; armoede; gezondheidszorg; huisvesting; en anti-zigeunerhaat.

Rapport Roma and Travellers in six countries 2019/2020

Dit rapport presenteert de bevindingen van de enquête die het FRA in 2019 heeft uitgevoerd voor Roma- en woonwagenpopulaties in België, Frankrijk, Ierland, Nederland, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.

Rapport Fundamental Rights 2020

In het Jaarrapport van het Europese Agentschap Fundamentele Rechten wordt een hoofdstuk gewijd aan Roma: hoofdstuk 3 over Roma, Sinti en Reizigers (p.21 t/m 28).

Rapport Fundamental Rights 2019

In het Jaarrapport van het Europese Agentschap Fundamentele Rechten wordt een hoofdstuk gewijd aan Roma.

Reflections concerning Romani Language, interpreting and translating: the Dutch case, april 2018

Drs Peter Jorna deed onderzoek naar Roma en Sinti in Nederland.

Rapport Fundamental Rights 2018

In het Jaarrapport van het Europese Agentschap Fundamentele Rechten wordt een hoofdstuk gewijd aan Roma.

Download de publicatie (pdf)

Rapport Fundamental Rights 2013

Het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (FRA) heeft het Jaarverslag over 2013 gepubliceerd. Dit rapport geeft een overzicht van ontwikkelingen ten aanzien van grondrechten in de 28 lidstaten van de EU. Het biedt een overzicht van de belangrijke ontwikkelingen, veelbelovende praktijken en uitdagingen op aantal gebieden waaronder gelijke behandeling en non-discriminatie; racisme en discriminatie op grond van etnische afkomst; toegang tot efficiënte en onafhankelijke rechtspraak; en de rechten van slachtoffers, bescherming van privacy en gegevens en de rechten en bescherming van het kind. Als National Focal Point van de FRA in Nederland heeft Art.1 een bijdrage geleverd aan dit rapport die hieronder is te downloaden.